Aşılar COVID-19 varyantlarından koruyor mu? | Doç. Dr. Ali Bestami Kepekçi
26 Mayıs 2025 Pazartesi

Aşılar COVID-19 varyantlarından koruyor mu?

Aşılar, hastaneye yatışları ve COVID-19 enfeksiyonundan ölümleri azaltmada etkilidir. Ancak endiÅŸe verici viral varyantların ortaya çıkması etkinliklerini azaltabilir. MRC-Glasgow Üniversitesi Virüs AraÅŸtırmaları Merkezi’nden bir grup araÅŸtırmacı tarafından yapıla Delta varyantı ile ilgili bir çalışma 2 Aralık’ta PLOS Patojenleri dergisinde yayınlandı.

Omicron varyantının tespit edildiği ülkelerin her gün daha da artması ile bu çalışma daha da önem kazanmış oldu.

Her yaygınlaÅŸan varyantta tekrar aşı mı gerekecek sorularının cevabı açısından bu tarz çalışmalar büyük önem arzediyor.   

Mutasyonlar, virüslerde bazı yapısal değişikliklere yol açmaktadır. Bu yapısal değişikliklerle virüslerin antikorlar tarafından tanınmasının önlenmesi ve virüsün aşı kaynaklı bağışıklıktan kaçması sağlanabilir. COVID-19 başak proteinindeki yapı değişiklikleri ile aşı alıcılarının Delta varyantından ne ölçüde bağışık olduğu bilinmemektedir.

Bu çalışmada farklı varyantların (Alfa, Beta ve Delta) aşılardaki koruyucu bağışıklık tepkisinden kaçma kapasitesini ölçmek için araştırmacılar, Pfizer veya Astra Zeneca aşısı olan sağlıklı insanlardan toplanan serum örneklerini analiz ettiler.

156 kişiye iki doz, 50 kişiye bir doz verildi. Bir virüs model sistemindeki SARS-CoV-2 proteinlerini aşılanmış insanlardan alınan serumlara maruz bıraktılar ve antikor tepkisini gözlemleyerek antikorların her bir varyantı hücrelere bulaşmasını ne kadar etkili bir şekilde önlediğini ölçtüler.

Çalışmanın yayınlanan raporuna göre aşılar;

  • Tüm COVID-19 varyantlarından koruma saÄŸlıyor.
  • Ancak hem Beta hem de Delta varyantlarının antikor nötralizasyonu azalıyor. Delta varyantı, aşılanmış tüm bireylerde, hem Pfizer hem de Astra Zeneca aşısının alıcılarında bağışıklık tepkisini sırasıyla 4,31 ve 5,11 kat azaltmış.

Çalışmanın sonuçları mevcut aşıların Delta varyantına karşı önceki varyantlara göre biraz daha düşük aşı etkinliği gösterdiğinin gösterildiği daha önce yapılan benzer çalışmalarla uyumlu. Fakat bu çalışmanın direkt aşı etkinliğinin ölçülmesi için tasarlanmadığı unutulmamalıdır. Ve yine mevcut olan aşılardan sadece 2 aşı hakkında rapor vermesi bu çalışmanın kısıtlılıklarındandır.

Akılda kalacaklar

  • Aşılar ciddi enfeksiyon ve ölümleri önlemede oldukça etkilidir.
  • Virüs zaman içinde, özellikle savunmasız gruplarda geliÅŸmeye devam ettikçe, aşı etkinliÄŸi çalışmalarının yanı sıra yeni varyantlara karşı nötralizasyonun sürekli izlenmesi ÅŸarttır (Bkz: Dipnot).
  • Åžu anda toplumda var olan yeni varyantlarla aşılıların da enfekte olma ihtimali vardır.
  • Virüsün daha yeni varyantlarıyla üretken enfeksiyonu önlemek için daha yeni güncellenmiÅŸ aşı tasarımlarının zaman içinde gerekli olma ihtimali vardır.
  • Yeni varyantlar, mevcut aşı etkinliklerini sıfırlamamıştır. Aşılar hala en etkili silahlarımızdır.
  • Aşılı- aşısız herkes COVID-19 koruma tedbirlerine uymaya devam etmelidir.
  •  Yeni geliÅŸecek COVID-19 varyantları, koruyucu yanıttan kaçınmada daha baÅŸarılı olabilme ihtimalini taşısa da uygun zamanlarda güçlendirici doz uygulanan kiÅŸilerde aşılar, enfeksiyonun ÅŸiddetini azaltmakta hala etkilidir ve gelecekte de etkili olmaya devam edeceÄŸi düşünülmektedir.

Dip not:

Nötralizasyon, virüsün antikor kullanılarak enfeksiyon yapıcı özelliğinden arındırılması demektir. Nötralizasyon testi,hücrede enfeksiyon yapan virüs, kendisine spesifik oluşmuş antikorla antiviral antikorla karşılaştırılır. Aynı odada yaklaşık 30 – 40 dakika bekletildikten sonra virüs tekrar canlı hücrelere ekilerek etkisinde azalma ya da yok olma görülmesi beklenir. Bu şekilde laboratuvar şartlarında aşı ya da enfeksiyon sonrası vücutta üretilen antikorların virüslere karşı etkinliğini test etmek için kullanılır.

Kaynak

Davis, C., Logan, N., Tyson, G., Orton, R., Harvey, W., Haughney, J., … & Willett, B. J. (2021). Reduced neutralisation of the Delta (B. 1.617. 2) SARS-CoV-2 variant of concern following vaccination. medRxiv.

Benzer Yazılar
5 1 vote
Article Rating
Subscribe
Bildir
guest

1 Yorum
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments
Ali

teşekkürler bilgiler için.

Doç. Dr. Ali Bestami Kepekçi