Hayatımızın her alanında, bir döngü haline gelen bozulmuş bir mekanizmayı tamir etmek, eski işlevselliğini yerine getirmek amacıyla bazı ekipmanlara ihtiyaç duyarız. Örneğin bir tesisatçının çantasında bulundurduğu aletler, ekipmanlar sayesinde bozulan bir sistem kolaylıkla tamir edilip eski haline getirilebilir. Yeter ki tesisatçı, hangi yerde hangi aletin kullanılacağını bilsin ve kendinden emin bir şekilde bu adımları atsın. Çıktığımız yol ne kadar engebeli de olsa yanımızda bulundurduğumuz yararlı eşyaların hayat kurtarıcı olduğunu asla unutmamalıyız.

Bugün sizlerle sağlık alanında kullanılan alet çantasını inceleyeceğiz. Kod adı; Acil durum çantası.

Acil Durum Çantası

Adından da anladığımız üzere acil durumlar meydana geldiğinde kullanılan bir kurtarıcı çantadır.

Peki nedir bu acil durumlar?

Hayatı tehdit eden, örneğin solunum ya da kardiyak arrest olaylarının meydana gelmesi sonucu hızlıca ele alınıp olay yerine belirli sorumlular ( anestezi uzmanı, anestezi tekniker/teknisyeni, acil tıp doktoru, hemşire) ile götürüldüğü çok donanımlı bir çantadır. Biz sağlık alanında çalışanlar için elimizin altında kurtarıcı bir çok ilaç, aparat vs. bulunduğunun bilincinde olmamız gerekmektedir. Aynı zamanda bu ilaçların hangi alanda niçin ve hangi dozlar ile kullanıldığını bilmek bizler ve hastalar için hayat kurtarıcı değerde olabilmektedir.

Bahsettiğimiz acil durum anlarında verilen mavi kod alarmı sayesinde hızlı bir şekilde acil çantası da alınarak olay yerine varılır. Doktor ve yardımcı sağlık çalışanları ile hızlı bir şekilde görev dağılımı yapılır. Ardından müdahaleye başlanır.

Örneğin sağ kısımdaki çalışan, hastayı EKG (elektrokardiyografi), pulsoksimetre, tansiyon monitörizasyonu yaparken sol taraftaki yardımcı , hastanın damar yolunu aktif hale getirir ve acil çantasındaki gerekli olan ilaçları hazırlar. Baş kısma yani hava yolu açıklığının sağlanacağı kısma ise genelde uzman doktorlar geçer ve hastayı hızlıca birincil olarak değerlendirir. Örneğin hastanın ağız kısmında yoğun sekresyonlar mevcut ise portatif aspiratör cihazı ile ağız içi temizliği yapılmalıdır.

Ardından hava yolu açıklığını güven altına almak adına, acil çantasında kesinlikle bulundurulması gereken ekipmanlarımızdan biri olan airway’i hastanın ağız içine hızlıca doğru teknik ve pozisyon ile yerleştirir. Ardından hastanın sağlık durumunu kötü yönde etkileyen nedeni bulup ona göre tedavi uygulanır. Örneğin solunum yolu sıkıntılı olan bir hasta için aklımıza; oksijen tüpü, oksijen maskesi, airway, salbutamol inhaler, prednol, anti aritmikler gibi kurtarıcı ilaç ve ekipmanlar gelmelidir.

Solunumu daha da ciddi olan ya da hiç olmayan hasta için ise entübasyonu hep düşünmek ve ekipmanlarını hazır bulundurmak gerekmektedir.

Acil çantasında; entübasyon işlemi için gerekli olan tüm ekipman ve ilaçlar bulunmaktadır. Balon valf maske, entübasyon tüpü, airway, tüp tespiti, kas gevşetici ilaç ve ekipmanlar solunum yolunu güvence altına almamız için çantamızda olması şart olan ekipman ya da ilaçların başlarında gelirler. Ya da hastada gelişen kardiak arrest (kalp durması) durumlarında öncelik olan ilacımız adrenalin başta olmak üzere bir çok ilaç yine bu bahsettiğimiz kurtarıcı çantada yer almaktadır.

Ayrıca ventrikülerfibrilasyon (VF) ya da nabızsız ventriküler taşikardi (nVT) gibi şoklanabilir ritimler sonucunda meydana gelen kardiyak arrest durumlarında defibrilatör ihtiyacımızda olmaktadır. Hastanenin; acil , ameliyathane, yoğun bakım gibi tedavi alanlarında mutlaka bulundurulması gereken bu cihaz, acil durum çağrılarında hızlıca olay yerinde açık ve hazır halde bulundurulmalıdır. Damar yolunun aktif halde olması bizler için kurtarıcı bir durumdur, ne kadar hızlı bir şekilde açılıp hazır olunursa o kadar kolaylık sağlar, çünkü durumu kötüleşen hastalarda vücut doğal olarak vazokonstrüksiyon (damarların daralması) meydana getirir, bu da zamanla açacağımız damar yolunu güçleşitirir. Bazı zorlu vakalarda; örneğin uzuv ve gövde yanıkları, donma ya da çok zayıf olan hastalarda intravenöz (damar içi girişim) yol kullanmak mümkün olmayabiliyor. Bu gibi durumlarda intrasseöz (kemik içi girişim) düşünülmeli, intrasseöz kit hazır edilmeli ve gerektiğinde kullanılmalıdır.

Acil çantasında her türlü ilk yardım ekipman ve ilaçları bulunmaktadır. Hastane içinde meydana gelen bu gibi hayati risk taşıyan durumlarda, acil çantası hem kolaylıkla ulaşabileceğimiz yerde hem de tam donanımlı olmak zorundadır. Günlük olarak malzeme ve sayım kontrölleri yapılmalıdır. Genel olarak acil çantasında hangi ekipman ve ilaçlar bulunur gelin beraber bakalım;

EKİPMANLAR;

Damaryolu malzemeleri (farklı renklerde intraket, tespit amaçlı kesilmiş flaster, pamuk, turnike)
Oksijen maskesi
Balon valf maske
Entübasyon tüpleri
Laringoskop seti (yedek laringoskop pilleri)
Ekg elektrotları
Airway(sarı, yeşil, kırmızı, beyaz, siyah vs.)
Serum fizyolojik

İLAÇLAR;

Kortikosteroidler (Prednol – Dekort gibi)
Anti – emetikler (Zofer gibi)
Anti – aritmikler
Beta 2 adrenerjik reseptör antagonisti (Ventolin gibi)
Efedrin
Diüretikler (Lasiks gibi)
Atropin
Adrenalin
Selektif proton pompası inhibitörü (Pantoprazol gibi)
Aminocardol
Aritmal
Fentanil
Propofol
Diltiazem
Dopamin
Beloc
Perlinganit
Amiodoran
Heparin
Sodyum bikarbonat
Anti histaminikler (Avil)
Midazolam
Sodyum tiyopental

Yukarıda bahsettiğimiz ilaçların bazılarını, saha da çok duyduğumuz ticari ismi ile verirken bazılarını etken maddesi ile yazdım. Bu ilaçlar doğru yer ve doğru zamanda kullanıldıkları taktirde, genel durum bozukluğunu giderici ve iyileştirici etki gösterirler.

Unutmayalım ki bizlerde kendi alanımızda aslında birer tesisatçı olarak kendimizi bağdaştırabiliriz, ve meydana gelen acil durumlarda hazır bulundurduğumuz acil çantamızı ( tesisatçı çantası da diyebilirizJ) alıp müdahale edebiliriz.

“Sağlık” alanına gönül vermiş saygı değer insanlar olarak, hepimizin acil çantası hakkında bilgi sahibi olmamız gerektiğinin önemini vurgulamak adına yazdığım bu yazımda umarım sizlere yararlı bilgiler aktarabilmişimdir. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, sağlıkla kalın…

Kaynaklar;